Rondreis door China
Als liefhebber van klei en keramiek probeer ik tijdens mijn reizen iets van het “lokale keramiek” te bekijken. China is daarvoor natuurlijk een geweldig land, gezien de zeer lange keramiek geschiedenis. Ik heb mijn ogen uitgekeken in allerlei musea, wat een geweldig mooie stukken!
Maar er is nog zoveel meer van klei te vinden....
Klei was en wordt vaak als bouwmateriaal gebruikt. En in de Verboden Stad in Beijing werd ik gegrepen door de dakpannen. Het leuke is dat als je iets meer informatie hierover hebt je heel anders naar gebouwen gaat kijken. Niet alleen in de Verboden Stad, maar ook op andere plekken in Beijing en in andere plaatsen in China. In deze post wil ik daarom iets vertellen over daken in China.
Kleurrijke dakpannen
Als je rondkijkt in paleizen, tempels, officiële gebouwen of gewoon naar woonhuizen zie je verschillende daken. Eén van de opvallendste verschillen is de kleur van de dakpannen.
Wat ik nooit eerder had gehoord, is dat vroeger verschillende kleuren dakpannen verschillende betekenissen hadden. Als consequentie hiervan mocht niet iedere kleur zomaar worden gebruikt.
De meest gebruikte kleuren waren geel, blauw, groen en zwart.
-
Geel geglazuurde dakpannen.
De kleur geel stond voor respect en was de Keizerlijke Kleur. De reden hiervan zou zijn dat de kleur geel terugverwijst naar het element Aarde. Dit verwijst weer naar de leer van Feng Shui. Daarin wordt geloofd dat het fysieke universum uit vijf elementen bestaat, waarvan het element Aarde het centrum van het universum vormt. De andere elementen zijn Hout, Metaal, Water en Vuur.
Omdat geel de Keizerlijke Kleur was mochten geel geglazuurde dakpannen alleen worden gebruikt voor keizerlijke paleizen, mausoleums en tempels. Vandaar dat je vooral in de Verboden Stad ontzettend veel gele daken ziet.
-
Blauw geglazuurde dakpannen.
Sommige tempels hadden een dak van blauw geglazuurde dakpannen. Blauw symboliseert de lucht en de hemel. Een voorbeeld van een tempel met een blauw dak is de Temple of Heaven in Beijing, maar ik heb ook andere tempels gezien blauw als hoofdkleur op het dak.
-
Groen geglazuurde dakpannen.
Gebouwen waar belangrijke bestuurders werkten of andere belangrijke mensen verbleven hadden vaak groene daken. De kleur groen zou naar bamboe (hout) verwijzen en staan voor jeugdigheid en levensduur.
-
Zwarte dakpannen.
Minder belangrijke gebouwen (voor mensen zonder hoge status) hadden zwarte dakpannen. Maar opvallend genoeg heeft de keizerlijke bibliotheek in de Verboden Stad ook een dak van zwarte dakpannen. De reden is dat zwart voor het element Water staat. Zo hoopte men dat er altijd voldoende water beschikbaar zou zijn om de bibliotheek te redden bij brand!
Versiering van daken met figuren
Naast gekleurde dakpannen werden daken vaak voorzien van extra versiering. De simpelste versiering kan je onderaan de dakrand terugvinden. Bij een dakpan met een ronde vorm is het uiteinde vaak versierd met een drakenfiguur.
Daarnaast is er vaak meer complexe, gedetaillerde versiering terug te zien op de nok van het dak, en op de hoeken van de daken. Dat laatste zie je veel op de gebouwen in de Verboden Stad, waar op de hoeken soms een hele rij van figuren staat die in optocht het dak af lijken te lopen. En ook hier geldt: dit is niet zomaar versiering, maar heeft een dieperliggende betekenis!
Het aantal figuren geeft namelijk het belang van het gebouw aan.
Beijing - Verboden Stad
Binnen de Verboden Stad heeft het belangrijkste gebouw, de 'Hall of Supreme Harmony' oftewel de troonzaal, het grootste aantal figuurtjes.
-
Voorop staat de man die een Phoenix berijdt. Er zijn verschillende verhalen over wat deze figuur voorstelt. Een verhaalt vertelt dat dit een gunsteling van een van de keizers was, die te machtsbelust werd en uiteindelijk is gedood door hem aan het uiteinde van het dak op te hangen. Een andere verklaring is dit een dienaar van de keizer is, die door de talloze beesten in de gaten wordt gehouden. Maar weer een ander legende is dat dit het beeld van de Chinese heerser Qimin is, die de mythische Phoenix vogel berijdt. Volgens de mythe werd de heerser na het verliezen van een gevecht achterna gezeten door de vijand. Op het moment dat hij bij een rivier aankwam waar hij niet verder kon, landde er plots een grote Phoenix vogel naast hem die de heerser op de rug nam en wegvloog en hem zo redde.
Na de man op de Phoenix volgt een rij van andere figuren, meestal mythologische beesten.
Dit is een lijst van het maximale aantal figuurtjes:
-
Een Chinese draak. Dit is Chiwen, één van de negen zonen van de Chinese draak. Chiwen kan de regen en de zee (oftewel het water) beheersen en wordt daarom op het gebouw geplaatst om het te beschermen tegen brand.
-
Een Phoenix die de wind en de lucht beheerst.
-
Een Leeuw als symbool van moed, kracht en bescherming van het land en de keizer.
-
Een hemels Paard dat zo snel als de wind kan rennen.
-
Een goedgezind Zeepaardje dat het water beheerst.
-
Suanni: een mythisch beest.
-
Yayu: een vis die wind en stormen kan oproepen.
-
Xiezhi: een monster met een hoorn die goed van kwaad kan onderscheiden.
-
Douniu: een stier die het kwaad verdrijft.
-
Daarna komt, uniek voor de troonzaal, als extra figuurtje een onsterfelijke wachter met een zwaard dat hij draagt als een staf.
-
De optocht wordt altijd gesloten door een draak, die de autoriteit van de staat vertegenwoordigt.
Omdat het aantal figuurtjes het belang van het gebouw vertelt keek ik in de Verboden Stad regelmatig naar de daken om een eerste indruk van het gebouw te krijgen.
Minder formele dakornamenten
Op andere plaatsen heb ik, veelal op tempels, op de nok allerlei verschillende figuren gezien.
Bijvoorbeeld in een klein boerendorpje Zhangbi Cun, in de buurt van Pingyao. In dit nog steeds bewoonde dorpje uit de Yuan-dynasty kan je verschillende tempels bekijken (en een ondergronds tunnelstelsel). De gebouwen zijn wat minder gerestaureerd en hebben daardoor des te meer uitstraling.
Als basiskleur van de daken zie je veel blauw terug, de kleur van de hemel. Opvallend genoeg zijn hier met verschillende kleuren dakpannen patronen gelegd, waardoor de daken extra kleurrijk zijn.
Alsof dat nog niet genoeg versiering is, zijn de meest bijzondere dakornamenten aangebracht. Hier geen vaste figuurtjes, in een vaste volgorde! In plaats daarvan een nar!
Ook in PIngyao zelf zijn de tempeldaken prachtig versierd. Links het dak waar middenop een Pagode staat. De Pagode wordt geflankeerd door een tweetal torens. Onder de torens zijn weer enkele figuren van mythische beesten zichtbaar. Tussen de torens en de pagoda kan je nog twee figuren zien staan.
Als laatste (rechts) de dakornamenten, waarin draken, olifanten en een mythisch beest in het middelste deel zichtbaar zijn. Daarnaartoe komen de man op de Phoenix en wat beestfiguren.
Al met al heb ik genoten van de daken (en het rondreizen door China zelf). Het blijft geweldig om te zien hoe veelzijdig met klei kan worden gewerkt.
Zijn er meer mensen die genieten van dit soort daken, of hier meer over weten?
Reactie plaatsen
Reacties
Why does Those roofs have pointje corners?
Just for beauty?
Ik heb dezelfde fascinatie voor de chinese dakversiering. Dank voor de uitleg van de kleine figuren. Ik heb het idee dat de nok van het dak een drakentong is. Weet jij dasr iets over?