Klei is toch klei? Nou nee, zo simpel ligt dat niet.
Neem maar eens een paar keer wat klei in de handen om iets te maken, dan blijkt de praktijk anders!
De afgelopen jaren heb ik een heel aantal verschillende kleisoorten geprobeerd om de volgende redenen:
a) Een zoektocht naar de voor mijn persoontje optimale draaiklei.
b) Ik vind het leuk om met verschillende kleuren klei te werken, ook om te ervaren hoe glazuren daarop reageren.
c) Experimenteren met andere technieken dan draaien op zijn tijd is erg leuk, en voor sommige doeleinde andere klei daarbij beter geschikt kan zijn.
Daarnaast heb ik voor de lol en de ervaring ook een keer zelf een kleinere hoeveelheid klei gedolven in de uiterwaarden! Leerzaam en ontzettend leuk om vanaf het eerste begin te starten....
Eerder heb ik over mijn ervaringen met witte/lichtgekleurde kleisoorten geschreven. Dit kan je teruglezen in De ene klei is de andere niet!.
Dit keer meer over gekleurde klei!
Wat is gekleurde klei?
Wat versta ik onder gekleurde klei?
=> Klei die uit zichzelf na het bakken een andere kleur dan wit/lichtgekleurd is.
Natuurlijk is het ook mogelijk om klei te kleuren met pigment, hoewel dat een prijzig verhaal kan worden als het om veel klei gaat. Dat bedoel ik dus niet in dit geval. Hoewel het wel letterlijk gekleurde klei is.
Er is één klei die als eindresultaat wel richting lichtgekleurd gaat, maar die op lagere temperaturen wel degelijk een ander kleurtje heeft. Daarom neem ik deze mee als gekleurde klei. Nieuwsgierig welke klei ik bedoel?
Lees gauw verder...
Persoonlijke ervaringen met gekleurde klei
Ook van gekleurde klei heb ik verschillende soorten uitgeprobeerd. Mijn eigen ervaring is dat gekleurde klei een hele nieuwe dimensie toevoegt aan het werken met klei.
Vanuit de klei zelf, maar ook omdat glazuren op gekleurde klei volledig anders kunnen reageren dan op witte klei. Dit is een van de redenen dat ik vaak glazuurtestjes op een witte en op een grijze klei doe. Over deze glazuurtestjes kan je meer lezen in Glazuurtest - 4 kleuren groen en Glazuren: Hobby of huiswerk?.
Onderstaand mijn ervaringen. Ook hierbij weer de disclaimer:
Het zijn puur mijn persoonlijke ervaringen. Van klei die ik zelf minder prettig vind weet ik dat andere kleiliefhebbers deze wel prettig vinden werken en goede ervaringen hiermee hebben.
Mijn ervaringen met klei zijn ook het gevolg van mijn draaitechniek etc. Probeer altijd zelf de klei uit en ga niet (alleen) af op het oordeel van een ander!
Gekleurde kleisoorten
Creaton/ G&S 354 – Rood – 0,2mm chamotte
De eerste rode klei waarmee ik ooit heb gewerkt. Een fijne klei die nog steeds door mensen op het atelier wordt gebruikt. Prima bruikbaar voor zowel draaien als handvormen.
Omdat het de eerste rode klei was waarmee ik werkte was dit ook de klei waardoor ik leerde dat glazuren op gekleurde klei heel anders kunnen uitpakken dan op witte klei... Het inleggen met slib met daarover een transparant glazuur gaf wel het verwachte resultaat.
Het enige nadeel is dat deze klei net wat minder hoog gestookt kan worden. Mijn ervaring is dat ik blazen krijg in de klei als ik deze toch hoger stook. Alsof de klei heeft staan koken? Een nuttig leermoment rondom het stookproces, dat dan weer wel.
Fuchs/Sibelco K126 – Donkerrood – 0,5mm chamotte
Het is ook alweer heel wat jaartjes geleden dat ik deze klei heb uitgeprobeerd. Ik wilde graag met een rode klei werken die ook op hogere temperaturen kon worden gebakken, gezien de ervaring met “gekookte” werkstukken bij de voorgaande rode klei.
De klei was al best grof voor het draaien, hoewel het wel gelukt is. Maar klei met fijnere chamotte draait prettiger!
Glazuren reageerden heel anders op deze klei dan op witte klei, maar dat leverde in dit geval juist positieve resultaten op bij een aantal werkstukken. Een effectglazuur deed het ook prima. En ook ongeglazuurd vond ik de gebakken werkstukken een prachtige warme kleur hebben. Wie weet ga ik deze klei in de toekomst nog een keer gebruiken.
Franse Gres – Roze /Creme/gelig – chamotte onbekend
Deze klei heb ik voor het eerst gezien bij een Franse pottenbakster die ik bezocht tijdens een vakantie. Zij had prachtige werkstukken, maar ik was vooral geïntrigeerd dat ze grijze klei op de draaischijf had staan toen we haar atelier mochten bekijken. Dat was voor mij de eerste keer dat ik grijze klei zag. Na wat pogingen met voornamelijk gebarentaal (het schoolfrans heeft het niet gered) mocht ik 5 kg klei van haar kopen, nadat ik uitgelegd had gekregen dat ik ook met klei werkte als hobby en deze klei nog nooit gezien had.
Het is absoluut een prettige draaiklei.
In tegenstelling tot de volgende klei wordt deze klei lichter na het bakken en is dan niet meer grijs. Na de bisquitstook is de klei een rozige kleur! Na de hoge stook is de kleur veranderd naar een meer creme/gelig/warm witte kleur (dat lijkt wat te wisselen bij verschillende stooktemperaturen).
Tijdens een latere vakantie pottenbakken in Frankrijk heb ik weer met soortgelijke Franse gres klei gewerkt. Volgens mij is deze ook gewoon in Nederland te verkrijgen, dus wie weet haal ik een keer een pak in huis. Of ga ik nog een keer op vakantie, als we eindelijk de COVID situatie zodanig onder controle hebben dat ik weer het gevoel heb veilig op reis te kunnen.
Witgert 116 – Grijs/Antraciet – geen chamotte
Het is goed opletten dat je een pak met het juiste nummer hebt zonder een letter erachter, want met letter erachter heb je een grovere variant van deze klei te pakken. Door schade en schande ervaren, maar gelukkig kon ik die klei uitruilen met iemand op het atelier die juist geen draaiklei wilde hebben.
Ik ben weg van deze klei in de draaiklei variant en heb meestal wel een pak op voorraad liggen op het atelier.
De kleur is prachtig, en ik kan hier persoonlijk heerlijk mee draaien, ondanks dat er geen chamotte in de klei zit. Ook zonder chamotte lijkt deze klei bij mij toch best wat bewerkingen te kunnen hebben tijdens het draaien. Ook is het me gelukt om hier een paar kommetjes met een dunne wand mee te draaien. Met een gepolijste buitenkant en een mooie glazuur aan de binnenkant heb ik dan een werkstuk waar ik zelf erg blij mee ben.
Wat me verder opvalt is dat ondanks de kleur van de klei, deze een stuk minder troep geeft bij het schoonmaken dan andere gekleurde klei (rood/zwart). Voor mij is het qua schoonmaken vergelijkbaar met witte draaiklei.
Nigra 2002 – Zwart – 0,2 mm chamotte
Aangeschaft vanwege de wens een keer met zwarte klei te werken en de positieve ervaringen van een mede klei enthousiasteling op ons atelier die hier prachtige werkstukken mee heeft gemaakt.
Na een paar keer draaien heb ik het voor gezien gehouden, dit was duidelijk niet mijn draaiklei! En daarnaast geeft zwarte klei nog meer troep bij het draaien dan witte klei, wat in een gedeeld atelier aan het einde van de draaisessie allemaal moet worden schoongemaakt.
Maar niet getreurd, de klei was voor meer geschikt dan alleen draaien. Ik heb deze klei daarom volop gebruikt voor handvormen, al of niet met behulp van een mal. Daarbij vond ik zelf erg leuk om een combinatie te maken met witte klei. Over mijn ervaringen en resultaten kan je alles teruglezen in Zwart-wit: een ontdekkingsreis met 2 kleuren klei.
Het was een leuk experiment, maar voor mij persoonlijk wel eenmalig omdat ik prettiger werk met andere kleisoorten (ook omdat ik draaien op het moment de leukste techniek vind). Maar: als je een goed zwarte klei wilt is dit zeker een geschikte klei!
Zelf gedolven klei – Rood – geen chamotte
Last but not least: onze eigen gedolven klei! Over dit avontuur kan je meer lezen in Going Local! Zelf klei delven in eigen omgeving....
Na de zeefbeurten en de toevoeging van wat bentoniet blijkt dit prima draaiklei te zijn. Ik heb zelf de indruk dat een tijdje goed afgesloten laten liggen de klei nog beter heeft gemaakt. Wat de oorzaak daarvan is weet ik niet, maar voor mij telt het resultaat.
De klei is wel wat anders van structuur na het bakken, het lijkt wel wat op een zachtere baksteen van vroeger.
Hij is prima te bewerken op de draaischijf, maar als de klei wat te zacht wordt vanwege teveel water tijdens het draaien is het wel gedaan met de vorm. Tja, de chamotte ontbreekt, en de kunde van de draaier speelt dan een grote rol...
Afsluiting gekleurde kleisoorten
Welke klei de voorkeur heeft hangt erg af van wat ik ermee wil gaan doen, en hier ook welke kleur ik in gedachten heb!
Zelf vind ik de Witgert 116 erg fijn, maar er zijn verschillende andere kleisoorten welke ik best nog een keer in huis zou willen halen.
Ik hoop dat jullie wat hebben aan mijn overzicht van ervaringen met verschillende kleisoorten. Nogmaals, probeer klei vooral zelf uit!
Reactie plaatsen
Reacties